… Ἂν ὁ θάνατος τῶν ὁσίων εἶναι τίμιος και  ἡ μνήμη δικαίου συνοδεύεται ἀπό ἐγκώμια, πόσο μᾶλλον τήν μνήμη τῆς ἁγίας τῶν ἁγίων, δια τῆς ὁποίας ἐπέρχεται ὅλη ἡ ἁγιότης στος ἁγίους, δηλαδή τή μνήμη τῆς ἀειπάρθενης και Θεομήτορος, πρέπει να τήν ἐπιτελοῦμε με τίς μεγαλύτερες εὐφημίες.

Αὐτό πράττουμε ἑορτάζοντας τήν ἐπέτειο τῆς ἁγίας κοιμήσεως ἢ μεταστάσεώς της, που ἂν και με αὐτή εἶναι λίγο κατώτερη ἀπό τους ἀγγέλους, ὅμως ξεπέρασε σε ἀσύγκριτο βαθμό και τους ἀγγέλους και τούς ἀρχαγγέλους και ὅλες τίς ὑπερκόσμιες δυνάμεις δια τῆς ἐγγύτητός της προς τόν Θεό και δια τῶν ἀπό παλαιά γραμμένων και πραγματοποιημένων σ᾿ αὐτή θαυμασίων.

Ὁ θάνατός της εἶναι ζωηφόρος, μεταβαίνοντας σε οὐράνια και ἀθάνατο ζωή, και ἡ μνήμη τούτου εἶναι χαρμόσυνη ἑορτή και παγκόσμια πανήγυρις, που ὄχι μόνο ἀνανεώνει τη μνήμη τῶν θαυμασίων τῆς Θεομήτορος, ἀλλά και προσθέτει τη κοινή και παράδοξη συνάθροιση τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων ἀπό κάθε μέρος τῆς γῆς για τήν πανίερη κηδεία της, με θεολήπτους ὕμνους, με τίς ἀγγελικὲς ἐπιστασίες καὶ χοροστασίες καὶ λειτουργίες γι᾿ αὐτήν.

Οἱ Ἀπόστολοι προπέμπουν, ἀκολουθοῦν, συμπράττουν, ἀποκρούουν, ἀμύνονται και συνεργοῦν με ὅλη τη δύναμη μαζί με ἐκείνους που ἐγκωμιάζουν τό ζωαρχικό και θεοδόχο ἐκεῖνο σῶμα, το σωστικό φάρμακο τοῦ γένους μας, το σεμνολόγημα ὅλης τῆς κτίσεως.

Ἐνῷ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος Σαβαώθ και Υἱός αὐτῆς τῆς ἀειπάρθενης, εἶναι ἀοράτως παρών και ἀποδίδει στη μητέρα τήν ἐξόδιο τιμή. Σε αὐτοῦ τα χέρια ἐναπέθεσε και το θεοφόρο πνεῦμα, δια τοῦ ὁποίου ἔπειτα ἀπό λίγο μεταθέτει και το συζυγικό πρός ἐκεῖνο σῶμα σε χῶρο ἀείζωο και οὐράνιο.

Διότι μόνο αὐτή, εὑρισκομένη ἀνάμεσα στο Θεό και σ᾿ ὁλόκληρο το ἀνθρώπινο γένος, τόν μεν  Θεό κατέστησε υἱόν ἀνθρώπου, τούς δε ἀνθρώπους ἔκανε υἱούς Θεοῦ, οὐρανώσασα τη γῆ και θεώσασα το γένος. Και μόνο αὐτή ἀπό ὅλες τίςς γυναῖκες ἀναδείχθηκε μητέρα τοῦ Θεοῦ ἐκ φύσεως πάνω ἀπό κάθε φύση. Ὑπῆρξε βασίλισσα κάθε ἐγκοσμίου και ὑπερκοσμίου κτίσματος.

Τώρα ἔχοντας και τον οὐρανό κατάλληλο κατοικητήριο, ὡς ταιριαστό της βασίλειο, στον ὁποῖο μετατέθηκε σήμερα ἀπό τη γῆ, στάθηκε και στα δεξιά τοῦ παμβασιλέως με διάχρυσο ἱματισμό ντυμένη και στολισμένη, ὅπως λέγει ὁ προφήτης. (Ψαλμ. 44,11). Διάχρυσο ἱματισμό, που σημαίνει στολισμένη με τις παντοειδεῖς ἀρετές. Διότι μόνο αὐτή κατέχει τώρα μαζί με το θεοδόξαστο σῶμα και με τόν Υἱό, τόν οὐράνιο χῶρο. Δεν μποροῦσε πραγματικά γῆ και τάφος και θάνατος να κρατεῖ ἕως το τέλος το ζωαρχικό και θεοδόχο σῶμα της και ἀγαπητό ἐνδιαίτημα οὐρανοῦ και τοῦ οὐρανοῦ τῶν οὐρανῶν.

Ἀποδεικτικό για τούς μαθητές στοιχεῖο περί τῆς ἀναστάσεώς της ἀπό τούς νεκρούς γίνονται τα σινδόνια και τα ἐντάφια, που μόνα ἀπέμειναν στο τάφο και βρέθηκαν ἀπό ἐκείνους που ἦλθαν να τήν ζητήσουν, ὅπως συνέβηκε προηγούμενα με τόν Υἱό και Δεσπότη. Δεν χρειάσθηκε να μείνει και αὐτή ἐπίσης για λίγο πάνω στη γῆ, ὅπως ὁ Υἱός της και Θεός, γι᾿ αὐτό ἀναλήφθηκε ἀμέσως πρὸς τόν ὑπερουράνιο χῶρο ἀπό τόν τάφο.

Με τήν ἀνάληψή της ἡ Θεομῆτορ συνῆψε τα κάτω με τα ἄνω και περιέλαβε το πᾶν με τα γύρω της θαυμάσια, ὥστε και το ὅτι εἶναι ἐλαττωμένη πολύ λίγο ἀπό τούς ἀγγέλους, γευόμενη τό θάνατο, αὐξάνει τη ὑπεροχή της σε ὅλα . Και ἔτσι εἶναι ἡ μόνη ἀπ’ο ὅλους τούς αἰῶνες και ἀπό ὅλους τους ἀρίστους που διαιτᾶται με το σῶμα στον οὐρανό μαζί με τόν Υἱό και Θεό.

Ἡ Θεομήτωρ εἶναι ὁ τόπος ὅλων τῶν χαρίτων και πλήρωμα κάθε καλοκαγαθίας και εἰκόνα κάθε ἀγαθοῦ και κάθε χρηστότητος, ἀφοῦ εἶναι ἡ μόνη που ἀξιώθηκε ὅλα μαζί τα χαρίσματα τοῦ Πνεύματος και μάλιστα ἡ μόνη που ἔλαβε παράδοξα στα σπλάχνα της ἐκεῖνον στον ὁποῖο βρίσκονται οἱ θησαυροί ὅλων τῶν χαρισμάτων. Τώρα δε με το θάνατό της προχώρησε ἀπό ἐδῶ πρός τήν ἀθανασία και δίκαια μετέστη και εἶναι συγκάτοικος με τόν Υἱό στα ὑπερουράνια σκηνώματα και ἀπό ἐκεῖ ἐπιστατεῖ με τίς ἀκοίμητες πρός αὐτόν πρεσβεῖες ἐξιλεώνοντας αὐτόν προς ὅλους μας.

Εἶναι τόσο πολύ πλησιέστερη ἀπό τούς πλησιάζοντας το Θεό, ὄχι μόνο ἀπό τους ἀνθρώπους, ἀλλά και ἀπό αὐτές τις ἀγγελικές ἱεραρχίες. «Τα Σεραφίμ στέκονταν γύρω τοῦ» (Ἡσαΐας 6,2) και ὁ Δαυϊδ λέγει: «παρέστη ἡ βασίλισσα στα δεξιά σου».

Βλέπετε τη διαφορά τῆς στάσεως; Ἀπό αὐτή μπορεῖτε να καταλάβετε και τη διαφορά της, κατά τήν ἀξία τῆς τάξεως. Διότι τα Σεραφεμ ἦταν γύρω ἀπό το Θεό, πλησίον δε στον ἴδιο μόνο ἡ βασίλισσα και μάλιστα στα δεξιά του. Ὅπου κάθισε ὁ Χριστός στον οὐρανό, δηλαδή στα δεξιά της μεγαλωσύνης, ἐκεῖ στέκεται και αὐτή τώρα που ἀνέβηκε ἀπό τή γῆ στον οὐρανό.

Ποιός δεν γνωρίζει ὅτι ἡ Παρθενομήτωρ εἶναι ἐκείνη ἡ βάτος που ἦταν ἀναμμένη ἀλλά δεν καταφλεγόταν. (Ψαλμ. 44,19). Και αὐτή ἡ λαβίδα, που πῆρε το Σεραφίμ, τον ἄνθρακα ἀπό το θυσιαστήριο, που συνέλαβε δηλαδή ἀπυρπολήτως το θεῖο πῦρ και κανείς ἄλλος δεν θα μποροῦσε να ἔλθει πρός το Θεό. Ἑπομένως μόνη αὐτή εἶναι μεθόριο τῆς κτιστῆς και τῆς ἄκτιστης φύσεως.

Ποιός θα ἀγαποῦσε το Υἱό και Θεό περισσότερο ἀπό τη μητέρα, ἡ ὁποία ὄχι μόνο μονογενῆ τον γέννησε,  ἀλλά και μόνη της αὐτή χωρίς ἀνδρική ἕνωση, ὥστε να εἶναι το φίλτρο διπλάσιο.

Ὅπως λοιπόν, ἀφοῦ μόνο δι᾿ αὐτῆς ἐπεδήμησε πρός ἐμᾶς, φανερώθηκε και συναναστράφηκε με τούς ἀνθρώπους, ἐνῷ πρίν ἦταν ἀθέατος, ἔτσι και στον μελλοντικό ἀτελεύτητο αἰώνα κάθε πρόοδος και ἀποκάλυψη μυστηρίων χωρίς αὐτήν θα εἶναι ἀδύνατος.

Δια μέσου τῆς Θεομήτορος θα ὑμνοῦν το Θεό γιατί αὐτή εἶναι ἡ αἰτία, ἡ προστάτης και πρόξενος τῶν αἰωνίων. Αὐτή εἶναι θέμα τῶν προφητῶν, ἀρχή τῶν Ἀποστόλων, ἑδραίωμα τῶν μαρτύρων, κρηπίς τῶν διδασκάλων, ἡ ρίζα τῶν ἀπορρήτων ἀγαθῶν, ἡ κορυφή και τελείωση κάθε ἁγίου.

Ὦ Παρθένε θεία και τώρα οὐρανία, πῶς να περιγράψω ὅλα σου τα προσόντα; Πῶς να σε δοξάσω, το θησαυρό τῆς δόξας; Ἐσένα και ἡ μνήμη μόνο ἁγιάζει αὐτόν που τήν χρησιμοποιεῖ.

Μετάδωσε πλούσια λοιπόν τα χαρίσματά σου στο λαό σου, Δέσποινα, δῶσε τη λύση τῶν δεινῶν μας, μετάτρεψε ὅλα πρός το καλύτερο με τη δύναμή σου, δίδοντας τη χάρη σου για να δοξάζουμε το προαιώνιο Λόγο που σαρκώθηκε ἀπό σένα για μᾶς μαζί με τόν ἄναρχο Πατέρα καί το ζωοποιό Πνεῦμα, τώρα και πάντοτε και στους ἀτελευτήτους αἰῶνες. Γένοιτο….

Απόσπασμα από τις Πατερικές εκδόσεις ,«Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», τόμος 10ος (σε νεοελληνική απόδοση).